نگاهی به تاریخ شفاهی به عنوان روشی نوین در عرصه جمع آوری، نگهداری و ساماندهی منابع شفاهی در کشور ما هنوز نهادینه نشده است. انبوهی از خاطرات ثبت نشده و سنت‌های فراموش شده به همراه غنای فرهنگی این مرز و بوم ضرورت توسعه، گسترش و ساماندهی آن را پدیدار می نماید.

بازنگری مجددی در برداشت از علم تاریخ و تدریس مبتنی بر فرضیات، عینیت بخشیدن به انگاره ها و نمادسازی تاریخی در سطوح مختلف جامعه به منظور هویت بخشیدن دینی و ملی و پر کردن گسست‌های بین نسل‌ها از ضروریت‌های انکارناپذیر وجود تاریخ شفاهی است.

تعداد کم مراکز تاریخ شفاهی، عدم توجه دانشگاه‌ها، ناشناخته ماندن اهمیت این روش درجمع آوری و ساماندهی منابع اطلاعاتی، از موانعی است که سد راه گسترش آن وجود دارد.

در این مقاله نگاهی کلی به وضعیت تاریخ شفاهی در دانشگاه‌های مطرح دنیا شده، و سپس جایگاه تاریخ شفاهی در دانشگاه‌های ایران و کارکردهای مختلف دانشگاه در گسترش تاریخ شفاهی بررسی خواهد شد و در آخر برخی راهکارها برای فعال کردن نقش دانشگاه‌ها در گسترش تاریخ شفاهی ارائه خواهیم کرد.

ـ تاریخ شفاهی در دانشگاههای دنیا

شروع، گسترش و پیشرفت تاریخ شفاهی در دنیا با دانشگاه‌ها عجین بوده است و دانشگاه‌های بزرگ خصوصاً در آمریکا همواره از بانیان ایجاد پروژه‌های بزرگ تاریخ شفاهی و تشکیل‌دهندگان آرشیوهای بزرگ بوده‌اند. قدیمی‌ترین و بزرگ‌ترین مرکز نگهداری تاریخ شفاهی در دنیا در دانشگاه کلمبیا می‌باشد که در سال ۱۹۴۸ به وسیله آلن نوینز۱ برنده جایزه پولتیزر۲تأسیس شد. این دانشگاه بیش از ۸ هزار مصاحبه و یک میلیون مصاحبه را تاکنون تهیه و ساماندهی کرده است. در کنار این، تاکنون دو هزار نفر در انجام پروژه‌ها مشارکت داشته یا از مشورت علمی آنها استفاده شده و هزار کتاب از مجموعه منابع شفاهی نوشته شده است که صدها نویسنده مقاله و پایان نامه نیز از این منابع به طور مستقیم استفاده کرده‌اند. ۳ در این دانشگاه از تاریخ شفاهی به عنوان یکی از روش‌های مهم  پژوهشی استفاده شده و تلاش زیادی در جهت گسترش آن برداشته است. در اواخر دهه ۵۰ و دهه ۶۰ میلادی که اوج فعالیت دانشگاه در زمینه تاریخ شفاهی بوده، دانشگاه‌های زیادی به تاریخ شفاهی توجه کردند و به نوعی پایه‌گذار اولین تشکیلات رسمی تاریخ شفاهی در دنیا نیز شدند.

از مراکز مهم تاریخ شفاهی، دانشگاه کالیفرنیا (Roho) ۴است که از سال ۱۹۵۴ با انجام پروژه‌های تحقیقاتی تاریخ شفاهی فعالیت‌های خود را شروع کرده است و امروزه با داشتن اداره تاریخ شفاهی به صورت گسترده‌ای در زمینه آرشیو و ساماندهی منابع شفاهی به فعالیت می‌پردازد. ۵. دانشگاه اوکلاهاما۶ در سال ۱۹۵۹ با تلاش تاریخدانان و کتابداران، بخش ویژه‌ای در کتابخانه‌اش برای تاریخ شفاهی ایجاد کرد و در سال ۱۹۶۶ اولین کنفرانس بین المللی تاریخ شفاهی را برگزار نمود که زمینه‌ساز ایجاد انجمن بین‌المللی تاریخ شفاهی (OHA) ۷ در سال ۱۹۶۸ گردید. ۸ این دانشگاه همچنین اولین برنامه‌های آموزشی تاریخ شفاهی را در دنیا برگزار نمود. ۹

دانشگاه کانکتیکوت۱۰ در سال ۱۹۶۸ با اولویت مستندسازی تاریخِ دانشگاه و منطقه، آرشیو بزرگی را ایجاد کرده است. ۱۱ دیگر از مراکز مهم دانشگاهی که در طی چند دهه همواره به‌عنوان مراکز اصلی تاریخ شفاهی نام برده شده است، دانشگاه ایندیانا۱۲ می‌باشد که در سال ۱۹۶۸ تأسیس شد اما از ۱۹۸۱ جان بودنار۱۳ آرشیو آن را تبدیل به مرکز مهم تحقیقات تاریخ شفاهی نمود و خبرنامه و جزوات تاریخ شفاهی آن اهمیت زیادی دارد. ۱۴

انستیتو تاریخ شفاهی دانشگاه بایلر۱۵ نیز از مهمترین مراکز تاریخ شفاهی در دنیا می‌باشد. این انستیتو با داشتن کارگاه آموزشی Online، منابع آموزشی و حمایت از پروژه‌های مصوب نقش زیادی در گسترش تاریخ شفاهی داشته است. ۱۶ علاوه بر دانشگاه‌های ذکر شده که در زمره مهمترین مراکز  به شمار می‌آیند دانشگاه‌های متعددی در آمریکا و سایر کشورهای جهان به فعالیت در این زمینه مشغول هستند. دانشگاه ساوت ولز۱۷ (unsw) ۱۸ و ملبورن در استرالیا،۱۹ دانشگاه نیکومکزیکو،۲۰ دانشگاه فلوریدا،۲۱ دانشگاه می‌سی‌سی‌پی در آمریکا،۲۲ دانشگاه آبردین در اسکاتلند،۲۳ دانشگاه وندربیت در اتریش،۲۴ دانشگاه آمستردام در هلند،۲۵ دانشگاه توکیو در ژاپن،۲۶ دانشگاه بوگازیسی درترکیه۲۷ و دهها دانشگاه دیگر در زمینه تاریخ شفاهی مشغول به فعالیت هستند. در گزارشی که در انتهای سال ۲۰۰۶ در مورد وضعیت آکادمیک تاریخ شفاهی در دانشگاه توسط خانم لیندا شاپس به نمایندگی انجمن جهانی تاریخ شفاهی توسط پرسشنامه۲۸ تهیه شده است  اطلاعات باارزش در مورد وضعیت تاریخ شفاهی در دانشگاه‌ها به دست می‌آید. بیش از ۷/۵۶ درصد از اعضای انجمن جهانی تاریخ شفاهی از دانشگاه‌ها هستند۲۹ و ۱۸ مرکز منطقه‌ای تاریخ شفاهی در دنیا با مدیریت دانشگاه‌ها تأسیس و راهبری می‌شوند که بیانگر اهمیت نقش دانشگاه‌ها در این مورد می‌باشد. همچنین انجمن بین المللی تاریخ شفاهی (IOHA)۳۰که  در سال ۱۹۷۹ شکل گرفته ۳۱ اکثر نشست‌های خود را در دانشگاه‌ها برگزار کرده و بسیاری از دانشگاه‌ها در دنیا عضو آن هستند وآخرین نشست آن در سال ۲۰۰۶ به میزبانی دانشگاه سیدنی در استرالیا بوده است. ۳۲

تاریخ شفاهی در دانشگاه‌های ایران

به جرأت می توان گفت که هیچ دانشگاهی در ایران تاکنون به بحث تاریخ شفاهی نپرداخته است غیر از گروه تاریخ دانشگاه اصفهان که در سال اردیبهشت ۱۳۸۴ به همت دکتر نورایی کارگاه آموزشی برگزار کرده و در پاییز همان سال جلسه دیگری نیز برگزار نمود و دانشگاه شیراز که زمینه‌هایی از علاقه به این موضوع را با توجه به حضور آقای دکترخیراندیش و دکتر وطندوست نشان می‌دهد، هیچ فعالیت عمده‌ای در این زمینه صورت نگرفته است.نکات زیادی درباره عدم راهیابی این رشته به دانشگاه‌های ایران و خصوصاً عدم توجه گروه‌های تاریخ به آن وجود دارد، خصوصاً که نگارنده مقاله تلاش‌هایی را برای مطرح شدن آن در سطح دانشگاه نموده که تاکنون موفق نبوده است. با توجه به تجربیات شخصی، اهم این دلائل را می توان چنین بیان کرد:

۱ـ عدم وجود مراکز تحقیقات تاریخ شفاهی در سطح کشور که اهمیت آن را بیشتر مشخص می نمایند. کلیه مراکزی که امروز در زمینه تاریخ شفاهی مشغول به فعالیت هستند مانند سازمان اسناد وکتابخانه ملی ایران،۳۳ مرکز اسناد انقلاب اسلامی،۳۴ مؤسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران،۳۵ دفتر ادبیات انقلاب اسلامی، آرشیو تاریخ شفاهی کتابخانه مرکزی آستان قدس۳۶ اکثراً به فعالیت‌ در زمینه‌های کاری خاصی  مشغول هستند و معدود حرکات انجام شده در زمینه تاریخ شفاهی مانند برگزاری کارگاه آموزشی در کتابخانه مرکزی آستان قدس در دی سال ۱۳۸۴، اولین نمایشگاه تخصصی تاریخ شفاهی در ایران در دی ماه ۱۳۸۵ در کتابخانه مرکزی آستان قدس براساس تلاش‌های فردی بود تا فکر گروهی در کشور.

۲ـ عدم آشنایی مراکز دانشگاهی با تاریخ شفاهی و کارکردهای آن، حتی گروه‌های تاریخ که در دانشگاه بیشترین ارتباط را با آن دارند کمترین آگاهی نسبت به آن ندارند. برخی دروس ارائه شده مانند تاریخ معاصر، تاریخ محلی ارتباط مستقیمی با تاریخ شفاهی دارد و این روش می تواند به عنوان ابزار پژوهشی مورد توجه قرار گیرد

۳ـ مقاومت در دانشگاه‌ها نسبت به پذیرش افکار جدید و ترس از مطرح کردن مواردی که قبلاً در زمینه آن اطلاعات کمی وجود داشته است.

۴ـ عدم ارتباط مراکز دانشگاهی با آرشیوها برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه تاریخ شفاهی و کاربردهای آن.

۵ـ عدم انسجام گروه‌های تاریخ در کشور و نبود یک انجمن برای بحث و گفتگو در چنین مواردی که نیاز به تصمیم جمعی دارد

۶- عدم وجود کتابخانه های قوی مرکزی در بسیاری از دانشگاه‌ها

۷- عدم توجه دانشگاه‌ها به نقش مهم مراکز دانشگاهی در زمینه های مختلف سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در مناطق

 

نقش دانشگاه‌ها در گسترش تاریخ شفاهی

بررسی نقش دانشگاه‌ها در شناسایی و استفاده از تاریخ شفاهی در دنیا نشان می‌دهد ضمن آنکه مهمترین مراکز تاریخ شفاهی در دانشگاه‌ها هستند، بیشترین آرشیوها و نگهدارندگان منابع شفاهی نیز در دانشگاه‌ها می‌باشند چنانچه جمله انگلیسی (Oral History in University) را در گوگل جستجو نماییم هزاران صفحه مطلب در اینترنت به دست می آید که قابل توجه است. از میان ۵۰۰ سایت اول بررسی شده در این مورد که برای استفاده در این مقاله جستجو گردید بیشتر از ۴۵۰ سایت مربوط به دانشگاه‌های آمریکایی بوده است. نتایج این تحقیق نکات جالبی را در مورد چگونگی فعالیت دانشگاه‌ها در این زمینه مشخص می‌کند که مهمترین آنها عبارت است از:

۱ـ اکثریت فعالیت‌های دانشگاه‌ها با شروع یک پروژه تاریخ شفاهی بوده است. بیشتر این دانشگاه‌ها ابتدا قصد مستندسازی تاریخ خود را داشته‌اند و بعد از انجام کردن و پی بردن به اهمیت بیشتر کار اقدام به تأسیس مراکزی نموده اند که می توان به دانشگاه کلمبیا، دانشگاه وندربیت، دانشگاه میشیگان،۳۷ دانشگاه ایندیانا، دانشگاه کانکتیکوت، دانشگاه کالیفرنیا، دانشگاه نیومکزیکو،۳۸ دانشگاه آبردین و دانشگاه ملبورن اشاره نمود.

۲ـ سه گروه  در دانشگاه عهده‌دار گسترش تاریخ شفاهی و نگهداری آن بودند.۱- گروه‌های تاریخ ۲- کتابخانه‌های مرکزی ۳- مراکزی که دانشگاه‌ها مستقلاً به همین منظور به وجود آورده‌اند

بررسی سابقه مراکز نشان می‌دهد که اکثر مراکز تاریخ شفاهی زیر نظر گروه‌های تاریخ مانند دانشگاه فلوریدا، دانشگاه پرتلند،۳۹ دانشگاه آرکانزاس،۴۰دانشگاه ممفیس، دانشگاه لوئیزویل، دانشگاه بگوزیسی، از این دسته هستند. علاوه بر گروه‌های تاریخ، کتابخانه‌های دانشگاهی نیز نقش مهمی در زمینه انجام پروژه‌های تاریخ شفاهی و ساماندهی آن بر عهده دارند. از مهمترین دانشگاه‌هایی که کتابخانه‌ها عهده‌دار این کار هستند می‌توان به کتابخانه دانشگاه کلمبیا، کتابخانه دانشگاه نیوساوت ولز، کتابخانه دانشگاه نوادا، کتابخانه دانشگاه پزشکی نیوجرسی۴۲ و دانشگاه می‌سی‌سی‌پی اشاره نمود.

علاوه بر اینها، در مواردی دانشگاه به‌طور مستقیم تصمیم به ایجاد مراکز تاریخ شفاهی نموده اند که وابستگی به کتابخانه یا گروه تاریخ ندارد. دانشگاه ایندیانا، دانشگاه کانکتیکوت، دانشگاه کالیفرنیا، دانشگاه لوا،۴۳ را از این دسته می‌توان برشمرد.

چگونگی شکل‌گیری و گسترش تاریخ شفاهی در دانشگاه‌ها به نوعی نمادی از پیشرفت و سیر تدریجی تاریخ شفاهی در دنیا می‌باشد که آن را می‌توان به صورت ذیل خلاصه نمود:

۱ـ شکل‌گیری تفکرات اولیه در مورد اهمیت تاریخ شفاهی با تکیه بر ضبط خاطرات و مستند سازی تاریخ شفاهی دانشگاه‌ها که هر کدام از دانشگاه‌ها به صورت مجزا به ضبط تاریخ شفاهی یا برنامه‌های خاص پرداختند.

۲ـ آشکار شدن اهمیت خود تاریخ شفاهی به عنوان روشی برای جمع آوری منابع متنوع و متعدد شفاهی در منطقه و لزوم حفظ و نگهداری منابع در محل خاص و ساماندهی آن جهت دسترسی عموم که دانشگاه‌ها نقش مهمی در پی‌ریزی آرشیوهای اولیه شفاهی خصوصاً در کتابخانه‌های دانشگاهی داشتند مانند دانشگاه نوادا، دانشگاه ایندیانا، کالیفرنیا، می‌سی‌سی‌پی و…

۳ـ انجام پروژه‌های متعدد تاریخ شفاهی در دانشگاه‌ها که اولین پروژه‌ها در این زمینه در مرکز دانشگاهی  صورت گرفت مانند برنامه تاریخ شفاهی دانشگاه دوک۴۴ که با کمک بنیاد راکفلر که ماحصل آن کتابی بود که توسط تئودور وزنگارتن۴۵ نوشته شد.۴۶و یا پروژه تاریخ شفاهی دانشگاه کارولینای شمالی اشاره نمود۴۷ که صدها ساعت مصاحبه با خانواده‌های منطقه انجام داده و جایزه انجمن تاریخدانان آمریکا را در سال ۱۹۸۸ به خود اختصاص داد. ۴۸

۴ـ رویکرد دانشگاه‌ها به آموزش تاریخ شفاهی و آکادمیک کردن به منظور گسترش زمینه‌های آن در میان محققان مستقل که زمینه‌های ایجاد مراکز مهم تاریخ شفاهی در دانشگاه‌ها به وجودآورد. امروزه بسیاری از مراکز، دوره آموزش تاریخ شفاهی را به‎عنوان یک دوره درسی تدریس می کنند، اما مهمترین مراکز آموزش تاریخ شفاهی در دنیا زیرمجموعه دانشگاه‌ها قرار دارند که می‌توان به انستیتو بایلر تنها انستیتوی تخصصی تاریخ شفاهی در دنیا، مرکز تحقیقات کتابخانه کلمبیا که بهترین کارگاه‌های آموزشی دنیا را برگزار می‌کند. اداره تحقیقات بنکرافت که عمده فعالیت‌های خود را در زمینه گسترش تحقیقات در زمینه تاریخ شفاهی بنا گذاشته است. دانشگاه اوکلاهاما و… اشاره نمود. ۴۹ با توجه به مطالب طرح شده  نقش دانشگاه‌ها را در گسترش تاریخ شفاهی می‌توان به شرح ذیل تقسیم نمود:

۱ـ آموزش: مهمترین وظیفه دانشگاه‌ها آموزش تاریخ شفاهی و فراهم سازی زمینه‌های رشد آن در میان محققان و عموم می‌باشد. این مهم می‌تواند از طریق پایه‌گذاری مراکز تحقیقات تاریخ شفاهی، ارتباط بیشتر با محققان و دانشمندان، تهیه منابع آموزشی تاریخ شفاهی، ارائه برنامه درسی آموزش تاریخ شفاهی، پرورش اساتید نخبه در این زمینه میسر گردد.

۲ـ جمع آوری منابع شفاهی: ایجاد منابع شفاهی و جمع آوری آنها با توجه به وجود محققان مستقل در شهرها و تنوع منابع شفاهی مهم می‌باشد. دانشگاه‌ها می‌توانند علاوه بر این که خود با تعریف برنامه‌های تاریخ شفاهی اقدام به جمع آوری منابع نمایند، از محققان و دانشمندانی که به دلایل خاص در زمینه تاریخ شفاهی فعالیت می‌کنند نیز حمایت نموده و منابع شفاهی را در دانشگاه‌ها گردآوری کنند.

۳ـ ساماندهی و حفظ اطلاعات شفاهی: اکثر دانشگاه‌های معتبر دارای کتابخانه‌های مرکزی می‌باشند که با فعال کردن آنها  می‌توان جایگاه خوبی برای گردآوری و نگهداری منابع فراهم نمود. ارتباط بین کتابداران و تاریخ شفاهی رابطه نزدیکی و دو جانبه‌ای می‌باشد و کتابداران نقش اصلی در بازیابی اطلاعات نمایه سازی، ورود اطلاعات به سیستم‌های رایانه‌ای و اطلاع رسانی را در این زمینه به عهده دارند. تقویت کتابخانه‌ها می‌تواند یکی از مناسب‌ترین راه‌ها برای گسترش تاریخ شفاهی در دانشگاه باشد.

۴ـ به عهده گرفتن نقش محوری در منطقه: معمولاً دانشگاه‌های مهم در منطقه‌ای که واقع شده‌اند به عنوان قطب علمی و تحقیقاتی و آموزشی به شمار می‌آیند. این محوریت می‌تواند در مورد تاریخ شفاهی و گسترش آن اعمال گردد. چنانچه دانشگاه‌های مهم دنیا مانند ایندیانا، کلمبیا، نوادا، کارولینا و… همگی این نقش را در منطقه‌ای خود به عهده دارند و با ایجاد انجمن‌های منطقه‌ای کار هدایت و رهبری سایر مراکزی که در این زمینه به فعالیت مشغول هستند را به عهده دارند. هم اکنون هجده مرکز تاریخ شفاهی منطقه‌ای در دنیا وجود دارد. ۵۰ در تحقیق انجمن جهانی تاریخ شفاهی ۸/۷۷ درصد ذکر کرده‌اند که تاریخ شفاهی را به عنوان یک روش پژوهشی پذیرفته‌اند و ۵/۶۵ درصد ذکر کرده اند که دید مثبت‌تری در مورد تاریخ شفاهی به عنوان یک روش پژوهشی پذیرفته شده دارند. ۵۱

راهکارها و راهبردها

با توجه به جایگاه تاریخ شفاهی در دانشگاه‌های دنیا و وضعیت آن در دانشگاه‌های ایران، به منظور شکل‌گیری و گسترش تاریخ شفاهی در دانشگاه‌ها می‌توان پیشنهادات ذیل را ارائه نمود:

۱ـ انتخاب یک مرجع به عنوان مسئول شکل‌گیری وگسترش تاریخ شفاهی در دانشگاه‌ها که می‌تواند به گروه‌های تاریخ در دانشگاه‌هایی که گروه تاریخ دارند، کتابخانه مرکزی و یا ایجاد واحد مستقلی در زیر مجموعه پژوهش دانشگاه‌ها اشاره نمود و یا هر دو به‌طور مشترک.

۲ـ شروع برنامه‌های تاریخ شفاهی با اولویت مستند سازی تاریخ دانشگاه‌ها خصوصاً در دانشگاه‌های قدیمی‌تر به‌منظور آشنایی بیشتر مجموعه‌های دانشگاهی با اهمیت تاریخ شفاهی.

۳ـ بستری سازی مناسب برای پروژه‌های خارج از دانشگاه‌ها در قالب تهیه موضوعات متناسب با منطقه و حمایت از محققان و تاریخ شفاهیدانان مستقل اهتمام به آموزش تاریخ شفاهی و تهیه منابع آموزشی تاریخ شفاهی برای استفاده‌کنندگان در قالب برگزاری دوره‌های بلند آموزشی و واحدهای درسی، دوره‌های کوتاه مدت آموزشی (کارگاه‌های آموزشی) در زمینه‌های مختلف کاری در تاریخ شفاهی مانند مصاحبه، پیاده سازی، نمایه سازی و انتشارات.

۴ـ ایجاد شبکه‌ای از مراکز تاریخ شفاهی و تاریخ شفاهیدانان مستقل در منطقه خود به نحوی که نوعی رهبری را با توجه به امکانات آموزشی، تحقیقاتی خود بر عهده داشته باشند.

۵ـ اهتمام به جمع‌آوری و نگهداریِ منابع شفاهی خصوصاً در کتابخانه‌های مرکزی با رعایت ضوابط و استانداردهای کاری.

قطعاً شکل‌گیری مرکز تاریخ شفاهی در دانشگاه‌ها و بسترسازی جهت گسترش آن از مهمترین اهدافی است که باید در برنامه‌ریزی‌های کوتاه مدت و بلند مدت مورد توجه دانشگاه‌ها قرار گیرد چه این امر ضمن آن که به مستندسازی تاریخ دانشگاه‌ها کمک می‌نماید، در تقویت جایگاه علمی دانشگاه‌ها و نقش راهبری علمی آنها در منطقه‌های خود، خدمت به فرهنگ و ثبت و ضبط تواریخ منطقه‌ای در زمینه‌های مختلف سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی برداشته شود.

 

ابوالفضل حسن‌آبادی
به نقل از سایت تاریخ شفاهی ایران

فهرست منابع

۱-  Allen Nevins

۲-  Politzer

۳- http://www.Columbia.Edu.Cu/ web/ indir/ oral/ about. htm.

۴- Regional Oral History Office

۵- http://Bancroft. Berkeley. Edu/ Roho

۶-  uclahama university

۷-  Oral History Association

۸-  http://www.emoha.Diskinson

۹-  http://www.Library.Ucla.Libraries

۱۰-Connecticut

۱۱-http://www.Oral History.Unconn.Edu

۱۲-Indiana

۱۳-John Bodnar

۱۴-http:// www.Indiana.Org

۱۵-Baylor university

۱۶-http:// www.Baylor.Edu

۱۷-university  new southwales

۱۸-http:// info. Library. Unsw.Edu. Au/ archives / about. htm

۱۹-university of melborn-  http://www.Ee.Unimel.Edu. Au/ about

۲۰-New mexico Oral history Archives-  Http://library.Un,. Edu

۲۱-Florida- Samuel Proctor Oral History program

۲۲-Missisipi

۲۳-Aberdin- http: www.abdn. Ac.Uk/ History/ oral history

۲۴-Vanderbit/ http:// www.Library.Vanderbit.Edu/ heard/ about

۲۵-Amesterdam-  http://www.glow bell. Ac

۲۶-Tokyo university-  http://tufs. Ac. Jp/ 2 / coe / area/ang / oag

۲۷-Bogazici-  http: // hist. about.edu.Tv/oral history.htm.

۲۸ـ به مؤلف این مقاله نیز پرسشنامه فرستاده شد که بعد از پر کردن به انجمن جهانی تاریخ شفاهی ارسال گردید.

۲۹- linda shops, Backgr http://www.emoha.Diskinson

ound paper, P 27.

۳۰-Oral History Association

۳۱-http:// www. Ioha.Fgv.Br/ loha/ English/ index.htm.

۳۲-http:// ioha. Fgv. Br/ ioha/ English/ Sydney ۲۰۰۶.htm

۳۳-http:// www.nlai.Ir

۳۴-http:// www.Irdc.Ir

۳۵-http:// www.iichs.Org

۳۶-http:// www.aqlibrary.org/ oral history

۳۷-http:// www.Lib.msu.edu. index.cfm

۳۸-http:// www. Elibrary.unm.edu/ oanm/ Num

۳۹-Portland- http:// www.history.pdx. edu

۴۰-Arkansas- http://ualr.Edu/ history / oral history. htm

۴۱-Louisville – http:// library. louisville.edu/ uarc/ ohchtm

۴۲-Newjersy – http://namclij.Edu/ lib web/ syeccoll/ oralhistory. htm

۴۳-Lowa- http://www. Lib. uiowa.edu

۴۴-Duke

۴۵-Theodor.Rosengarten

۴۶ـ کتاب وی تحت عنوان All Gods Dangers نوشته شد.

Theodor Rosengarten, All Gods Dangers:The life of Nate show (NewYork, Alfred A. Knopf, Inc. 1974)

۴۷- North Carolina

۴۸-Like family:the making of southern cotton Mill word. Jacquely Dowd Hall, james leloudis, … chapel Hill:university of North carolina press, 1987

۴۹- Linda Shops, Oral History, 22

۵۰ـ تعدادی از این مراکز منطقه‌ای عبارتند از :

Michigan Oral Association

New England Association for Oral History

Northwest Oral History Mid – Atlantic Region

Southwest Oral History Association

Texas Oral History Association

۵۱- Ibid. 53

[۱] سرپرست گروه اسناد و کارشناس تاریخ شفاهی سازمان کتابخانه ها ،موزه هاو مرکز اسناد آستان قدس رضوی